خواصي كه گوجي بري براي سلامتي دارد شامل اين موارد است: تقويت سيستم ايمني بدن، بهبود ديد چشم، پايين آوردن سطح كلسترول خون و كنترل ديابت. علاوه بر اينها گوجي بري موجب بهبود سلامت كبد، دستگاه قلبي و عروقي، پيشگيري از سرطان و حفاظت از سلولهاي مغز و پوست از تشعشعات ماوراءبنفش ميشود.
گوجي بري چيست؟
گوجي بري در پزشكي سنتي چين و همچنين در غذاهاي چيني به كار ميرفته است. اين گياه درواقع به دو نوع تقسيم ميشود: ليسيوم بارباروم و ليسيوم چيني كه هر دو به تيرهي سولاناسيا تعلق دارند. گوجي بري گياه بومي چين است، اما در قسمتهاي گرم سرتاسر جهان هم رشد ميكند از جمله در استراليا، آمريكاي شمالي، نواحي مديترانه، آسياي مركزي و جنوب غرب آسيا. چين بزرگترين صادركنندهي گوجي بري در دنياست. درخت گوجي تا ارتفاع حدود ۳ متري رشد ميكند. ميوههاي آن كوچك و در حد ۲ سانتيمتر و به رنگهاي قرمز تيره يا نارنجي و به شكل كشيده است. مزهي اين ميوهها از تلخ تا شيرين متغير است.
گوجي بري فقط در چين نيست كه استفادهي غذايي و دارويي دارد بلكه از آن در بسياري از كشورهاي آسيايي مانند كره، ژاپن و ويتنام هم استفاده ميشود. از تمامي قسمتهاي گياه گوجي استفادههاي دارويي ميشود ازجمله از برگ، ريشه، پوست درخت و ميوههايش. كاربردهاي گوجي بري در طب سنتي شامل درامان بيماريهاي كبدي، ناباروري، دردهاي شكمي، سرفههاي خشك، رخوت و سردرد ميشود. پيشينيان به گوجي بري بهعنوان معجون افزايش طول عمر نگاه ميكردهاند.
مواد مغذي گوجي بري:
گوجي بري خشك شده حاوي كالري، كربوهيدرات، چربي، فيبرهاي خوراكي، قند و پروتئين است. مواد معدني و ويتامينهايي كه در گوجي بري يافت ميشوند شامل: سديم، پتاسيم، كلسيم، آهن، روي، سلنيوم، ويتامين C، كاروتين، تيامين، ريبوفلاوين، لوتئين، ليكوپن، زيكسانتين، پليساكاريدها، بتااين و پپتدوگليسينها ميشود.
فوايد سلامتي بخش گوجي بري
گوجي بري براي سلامتي فوايد زياد و مهمي دارد كه يا برخي از آنها اينجا آشنا ميشويم:
پيشگيري از ديابت
ديابت يكي از بزرگترين بيماريهايي است كه در عصر مدرن گريبان گير بشر شده است. پيشگيري و درمان ديابت در زمانهي ما بسيار مهم شده، چون اگر جلوي اين بيماري گرفته نشود منجر به ساير بيماريهاي خطرناك مانند چاقي مفرط، بيماريهاي قلبي، بيماريهاي عروقي، سكته و بيماريهاي چشم ميشود. يكي از مهمترين خواص گوجي بري توانايي آن در كنترل و مديريت ديابت است. تحقيقات اخير نشان دادهاند كه مشتقات اين ميوه حاوي مقادير قابلتوجهي از مواد كاهندهي قند خون است.
كنترل سطح كلسترول خون
كلسترول يكي از عوامل اصلي بروز بيماريهاي قلبي است. كلسترول ساختارهاي پلاك مانندي را در عروق و رگهاي خوني ايجاد ميكند كه مانع جريان آزادانهي خون ميشوند. درنتيجه قلب مجبور ميشود با شدت بيشتري عمليات پمپاژ را انجام دهد كه اين خود باعث ضعيفتر شدن قلب ميشود و ممكن است به حملهي قلبي منجر شود. دو نوع كلسترول وجود دارد؛ يكي HDL يا كلسترول چربي پرتراكم است كه كلسترول خوب محسوب ميشود و نوع ديگر LDL يا كلسترول كم تراكم است كه كلسترول بد به شمار ميآيد. اين LDL يا كلسترول بد است كه موجب شكلگيري پلاك و تضعيف قلب ميشود. تحقيقات اخير نشان دادهاند مصرف گوجي بري ميزان كلسترول بد خون را كاهش ميدهد.
از بين برندهي راديكالهاي آزاد
آنتياكسيدانها همانطور كه از اسمشان هم معلوم است طيف وسيعي از مواد شيمايي هستند كه فعاليت راديكالهاي آزاد توليدشده در بدن را خنثي ميكنند. اگر راديكالهاي آزاد به حال خود رها شوند ميتوانند به بافتها، سلولها، غشاهاي سلولي و DNA در طول زمان آسيب بزنند و زمينه را براي بروز انواع بيماريها فراهم كنند. پژوهشها نشان ميدهند كه مصرف گوجي بري ميتواند عوارض مربوط به راديكالهاي آزاد را كاهش دهد. آنتياكسيدانهاي موجود در گوجي بري همچنين موجب تقويت سيستم ايمني بدن ميشوند.
حفاظت از سلامت قلبي و عروقي
راديكالهاي آزاد ميتوانند به قلب هم مانند ساير ارگانهاي بدن حمله كند. البته اين فرآيند در طول زمان رخ ميدهد، ولي انجام اقدامات پيشگيرانه در برابر آن ضروري است. گوجي بري حاوي آنتياكسيدانهايي است كه ميتوانند از قلب در برابر حملهي راديكالهاي آزاد محافظت كنند. پژوهشهاي زيادي نشان دادهاند كه مصرف گوجي بري و مشتقاتش نقش قابلتوجهي در مقابله با راديكالهاي آزاد دارند.
حفظ سلامت بدن
مصرف گوجي بري موجب ارتقاء سلامت عمومي بدن و حفظ سلامت آن ميشود. نتايج يك تحقيق نشان ميدهد كه مصرف گوجي بري عملكرد دستگاه گوارش را بهبود ميدهد و موجب كاهش استرس و خستگي ميشود. اين ميوه بر دستگاه عصبي و عملكرد رواني انسان هم اثرات مثبتي ميگذارد.
خواص ضد سرطاني
گوجي بري در روزگارهاي باستان فقط بهعنوان غذا استفاده نميشده بلكه چينيها در طب سنتيشان از آن براي درمان سرطان استفاده ميكرده اند. تحقيقات علمي امروزي هم خواص ضد سرطاني متعددي را در گوجي بري كشف كرده است. مواد ضد سرطاني گوجي بري را بر روي سلولهاي سرطاني انسان آزمايش و مشاهده كردهاند كه اثرات كنترلي قابلتوجهي بر رشد آنها دارد. وقتي از تركيبات مشتقهي گوجي بري بر روي سلولهاي سرطاني استفاده شد، سلولهاي سرطاني دچار آپوپتوسيس يا مرگ ناگهاني سلولي شدند.
حفاظت از سلولهاي مغزي
راديكالهاي آزاد ميتوانند به سلولهاي عصبي و مغزي حمله كنند و موجب بروز بيماريهاي مختلف دستگاه مغز و اعصاب شوند. مصرف مداوم گوجي بري ميتواند به شكلي مؤثر از بروز اين بيماريها جلوگيري كند. تحقيقات نشان دادهاند مواد موجود در گوجي بري اثرات محافظتي قابلتوجهي بر دستگاه مغز و اعصاب دارند. برخي پژوهشگران معتقدند گوجي بري حاوي اثرات ضد پيري است و آن را بهعنوان دارويي بازدارنده از فرآيند پيري پيشنهاد كردهاند.
پيشگيري از آسيبهاي كبدي
كبد يكي از مقاومترين ارگانهاي بدن ماست كه ميتواند از خود در برابر مواد شيميايي، راديكالهاي آزاد و آسيبهاي فيزيكي محافظت كند. گوجي بري از قديمالايام در طب سنتي چين براي درمان بيماريهاي كبدي به كار ميرفته است. تركيبات و مشتقات گوجي بري به علت اثري كه بر ضد راديكالهاي آزاد دارند ميتوانند به حفظ سلامت كبد كمك كنند.
مراقبت از پوست
به خاطر آسيبديدگي لايهي ازن در چندين نقطهي جهان، همهي ما در معرض اشعهي مضر خورشيدي هستيم. اگر پوست ما بدون محافظت در برابر اشعهي ماوراءبنفش قرار بگيرد دچار آسيب و در مواردي حتي دچار سرطان پوست خواهد شد. ما ميتوانيم با مصرف گوجي بري اين آسيب را كاهش دهيم. تحقيقات نشان دادهاند گوجي بري به علت داشتن تركيبات آنتياكسيداني ميتواند به مقدار قابلتوجهي از التهابات و آسيبهاي پوستي جلوگيري كند.
بهبود كيفيت خواب
در طب سنتي گاهي از گوجي بري بهعنوان داروي خوابآور و كاهندهي استرس استفاده ميكنند. پژوهشها نشان دادهاند مصرف گوجي بري در انسان ميتواند بدون هيچ عارضهي جانبي بدي، كيفيت خواب را به ميزان قابلتوجهي بهبود دهد.
افزايش كميت و كيفيت اسپرم
گوجي بري ازنظر طب سنتي چين يك داروي مقوي قوهي باه و قواي جنسي است. تحقيقات دانشمندان امروزي هم نشان داده كه گوجي بري ميتواند موجب كاهش آسيبهاي بيضهها شود و تعداد اسپرم و كيفيت تحرك آنها را بالا ببرد.
بهبود قدرت بينايي
گوجي بري به علت داشتن خواص آنتياكسيداني موجب بهبود قدرت بينايي هم ميشود. آنتياكسيدانها از چشمها در برابر راديكالهاي آزادي كه ممكن است به قدرت بينايي آسيب بزنند يا موجب بروز آب مرواريد و ديگر اختلالات بينايي شوند محافظت ميكنند.
عوارض جانبي گوجي بري
اگرچه گوجي بري فوايد فراواني براي سلامتي انسان دارد، اما لازم است در مورد عوارض جانبي آن هم هشيار باشيم.
واكنشهاي آلرژيك: گوجي بري براي برخي از مردم حساسيتزاست و ميتواند موجب واكنشهاي آلرژيكي مانند آنژيوادم صورت، تنگي نفس، كهير، خارش دهان يا گوشها يا زير بغل، خارشهاي پوستي، آنافيلاكسي و انواع ديگر واكنشهاي آلرژي شود.
وارفارين: گوجي بري ممكن است با برخي داروها تداخل داشته باشد و موجب خونريزي شود. وارفارين ازجمله داروهايي است كه با گوجي بري تداخل دارد. وارفارين يك داروي ضد انعقادي است و مصرف همزمانش با گوجي بري ممكن است به خونريزي منجر شود. بيماراني كه وارفارين مصرف ميكردهاند و همزمان گوجي بري خوردهاند گزارش كردهاند كه دچار خوندماغ، كبودي و خونريزي مقعدي شدهاند. علاوه بر وارفارين كساني كه داروهايي مثل آسپيرين، هپارين، ايبوپروفن و ناپروكسين مصرف ميكنند هم نبايد گوجي بري بخورند.
ساير داروها: گوجي بري ممكن است با برخي داروهاي خاص آنتيبيوتيك، آنتيويروس، ضد سرطان، ضدافسردگي، داروهاي پايين آورندهي كلسترول، داروهاي تقويت دستگاه ايمني و داروهاي ضد پوكي استخوان هم تداخل داشته باشد. مصرفكنندگان اين داروها از خوردن گوجي بري پرهيز كنند. هرگونه استفادهي دارويي از گوجي بري بايد بعد از مشورت با پزشك باشد.